دنیای معدن- راضیه احقاقی : رکود سنگین حاکم بر بخش آهن و فولاد کشور ظرف هفته‌‌‌های اخیر به میزانی جدی و خطرساز شد که سیاستگذار مجوز فروش شمش فولاد بدون داشتن سهمیه بهینیاب را صادر کرد. آزاد شدن خرید فولاد از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی، کف‌‌‌نشینی قیمت پایه، بهبود بازارهای صادراتی محصولات فولادی داخلی و نگرانی نسبت به رشد قیمت در ماه‌‌‌های پیش‌‌‌رو با توجه به رشد هزینه تولید باعث شد رینگ فولاد در هفته جاری رونق نسبی بگیرد. با وجود این، همچنان رکود در کمین فعالیت فولادسازان کشور، به‌خصوص در حلقه میانی و انتهایی زنجیره ارزش است.
موشکافی دلایل رونق معاملات شمش فولاد
مجوز خرید شمش فولاد برای اشخاص حقیقی و حقوقی که فاقد بهینیاب هستند، از سوی بورس کالای ایران صادر شد. این موضوع در کنار عرضه شمش فولاد به‌‌‌شکل اعتباری، کاهش قیمت پایه، بهبود بازار صادراتی و پیش‌بینی قرار گرفتن نرخ فولاد در محدوده کف قیمتی باعث شد بر رونق معاملات شمش فولاد در رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران در آخرین هفته دی‌ماه افزوده شود؛ به نحوی که از بالغ بر 134هزار تن شمش فولاد عرضه‌شده در این بازار، حدود 95هزار تن شمش فولاد به فروش رفت. رونق به معاملات شمش فولاد در هفته پایانی دی‌ماه بازگشت؛ اما در مجموع حجم فروش شمش فولاد از این رینگ ظرف دی‌ماه امسال به 356هزار تن رسید که این رقم نسبت به حجم فروش این محصول در آبان و آذرماه کمتر بود. به این ترتیب، فرضیه حکمفرما شدن رکود بر معاملات بخش آهن و فولاد کشور همچنان معتبر است.
کاهش قیمت عرضه شمش فولاد در رینگ هفته جاری به‌رغم رشد اندک بهای شمش فولاد صادراتی ایران و گران شده نرخ آهن اسفنجی از مهم‌ترین دلایل افزایش اقبال متقاضیان برای خرید شمش فولاد در رینگ روز سه‌‌‌شنبه 28دی‌ماه بود.
قیمت پایه عرضه هر کیلوگرم شمش فولاد در عرضه هفته جاری برابر 12هزار تومان تا 12هزار و 740تومان تعیین شد که این بازه قیمت پایه نسبت به بازه نرخ پایه در هفته قبل کمتر بود. همچنان نرخ ارز نیمایی و بهای شمش صادراتی دو مولفه تعیین‌‌‌کننده قیمت پایه شمش فولاد در معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران هستند. در حالی که نرخ ارز نیمایی ظرف دو هفته اخیر رو به کاهش گذاشته، قیمت شمش فولاد صادراتی ایران اندکی رشد کرده است. بنابراین در حال حاضر شمش فولاد در محدوده کف نرخ قرار دارد و این موضوع سیگنالی در جهت ترغیب صنایع تکمیلی برای خرید شمش فولاد بوده است. در عین حال، مجددا بهای مواد اولیه فولادسازی در جهان از جمله سنگ‌‌‌آهن و زغال‌‌‌سنگ (حرارتی در تولید برق و احیای مستقیم در هند) با محوریت بازار چین رو به افزایش گذاشته که این موضوع از رشد قیمت فولاد در بازارهای جهانی حمایت می‌کند. احتمال محدودیت در تولید فولاد چین با توجه به نزدیکی به زمان آغاز بازی‌‌‌های المپیک زمستانی موضوع دیگری است که بهبود بازارهای صادراتی شمش و محصولات فولادی ایران را محتمل ساخته و از این منظر زمینه افزایش تمایل خرید شمش فولاد را فراهم کرده است.
خطر رکود همچنان در کمین است
در حالی که پیش از این تنها دارندگان سهمیه بهینیاب مجوز خرید شمش فولاد از رینگ بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران را داشتند، در اطلاعیه‌‌‌ای مجوز خرید شمش برای اشخاص حقیقی و حقوقی صادر شد. البته خرید شمش فولاد از این بازار به شکل دقیق در سامانه جامع تجارت رصد شده و این شمش باید به مصرف واحدهای تولیدی داخلی برسد.
رکود سنگین حاکم بر بخش آهن و فولاد کشور باعث شده است تا سیاستگذار الزام خرید از سوی دارندگان کد بهینیاب را لغو کند تا به این ترتیب بخشی از شمش فولاد ذخیره‌شده در انبار فولادسازان به فروش برود؛ بنابراین از سویی نقدینگی موردنیاز واحدهای ذوب تامین می‌شود و از طرف دیگر انبار محصول آنها تخلیه می‌شود تا از توقف تولید به دلیل انباشت محصول جلوگیری به عمل آید. در عین حال این تصمیم نشان داد که صنایع تکمیلی فعال در بخش فولادسازی از جمله نوردکاران، نقدینگی لازم برای خرید شمش را ندارند؛ رکود سنگین حاکم بر بازار مقاطع طویل فولادی کشور ظرف ماه‌‌‌های اخیر باعث شده است تا نوردکاران با چالش عدم‌نقدینگی به دلیل کاهش یا توقف فروش روبه‌رو شوند.
به این ترتیب مجوز خرید شمش از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی و فروش اعتباری می‌‌‌تواند برای مدتی کوتاه از رکود حاکم بر بخش میانی زنجیره آهن و فولاد کشور بکاهد، اما بهبود این وضعیت به رفع رکود در بخش انتهایی زنجیره نیاز دارد.
کف‌‌‌نشینی قیمت مقاطع از رکود معاملات کاست
بررسی روند معاملات مقاطع طویل فولادی در رینگ صنعتی بازار فیزیکی طی روز چهارشنبه 29دی‌ماه نیز از کاهش رکود نسبت به معاملات هفته قبل حکایت دارد. ظرف این روز حدود 78هزار تن انواع میلگرد در بازار فیزیکی بورس‌کالا عرضه شد که از این میزان بالغ بر 43هزار تن به فروش رفت.
ارزنده بودن قیمت عرضه مقاطع طویل فولادی از مهم‌ترین دلایل رونق نسبی معاملات در این روز بود. نرخ عرضه هر کیلوگرم میلگرد در عرضه روز چهارشنبه برابر 12هزار و 600تومان تا 13هزار و 780تومان تعیین شد که متقاضیان استقبال خوبی از میلگردهای عرضه‌شده در محدوده نزدیک به کف نرخ داشتند. میانگین قیمت معامله میلگرد در رینگ روز گذشته به 13هزار و 100تومان به ازای هر کیلوگرم رسید. این در حالی بود که در این هفته میانگین نرخ فروش شمش فولاد در بازار فیزیکی بورس‌کالا برابر 12هزار و 300تومان بود. با احتساب مالیات ارزش‌افزوده و کارمزد ارکان بورس قیمت تمام‌شده فروش این شمش در رینگ روز گذشته به 13هزار و 400تومان رسید. به این ترتیب میانگین قیمت فروش میلگرد در عرضه‌‌‌های هفته جاری از قیمت تمام‌شده شمش فولاد نیز کمتر بود. طبیعتا چنین تفاوت نرخی سیگنالی مهم برای جذب خریداران تلقی می‌شود. با وجود این، در این روز تنها 43هزار تن میلگرد در بازار فیزیکی مورد معامله قرار گرفت که رقم قابل توجهی نیست.
به این ترتیب باید اذعان کرد که همچنان رکود بلای جان فعالیت نوردکاران است. با توجه به نزدیک‌شدن به روزهای پایانی سال، نیاز واحدهای تولیدی به نقدینگی بیشتر می‌شود. در این شرایط رونق در بازار داخلی یا صادراتی تنها راه عبور از این بحران است.
نبود دورنمای روشن برای بازار مقاطع طویل فولادی باعث می‌شود تا متقاضیان مصرفی و سرمایه‌‌‌ای، خرید از این بازار را به تعویق بیندازند. از سویی سیگنال‌‌‌های مثبت احیای برجام باعث می‌شود انتظار کاهش نرخ برای متقاضیان به وجود آید و از طرف دیگر رشد هزینه تولید احتمال افزایش قیمت در هفته‌‌‌ها و ماه‌‌‌های آینده را محتمل می‌کند. به این ترتیب شک و شبهه درباره آینده بازار باعث توقف معاملات در این بخش شده است.
استمرار رکود در بازار آهن و فولاد کشور به تعدیل نرخ منجر می‌شود، اما سیگنالی خطرناک از توقف یا کاهش تولید است.
در کنار موارد بیان‌شده، در حال حاضر تفاوت نرخ میان آهن اسفنجی و گندله به حدود 5هزار و 500تومان رسیده که رقمی قابل‌توجه و بی‌‌‌سابقه است. در این شرایط احتمال ورود وزارت صمت و تعدیل نرخ آهن اسفنجی از سوی فعالان بازار وجود دارد. تحقق این احتمال به کاهش هرچند جزئی بهای شمش فولاد نیز منجر می‌شود. همین برآورد باعث می‌شود تا فعالان بازار در انتظار کاهش قیمت، خریدهای خود را به تعویق بیندازند. در چنین شرایطی سرعت‌‌‌بخشی در تصمیم‌گیری می‌‌‌تواند در کاهش رکود حاکم بر بازار موثر باشد.
در حالی که بازار داخلی و صادراتی با رکود سنگین مصرفی و سرمایه‌‌‌ای روبه‌روست، افزایش صادرات می‌‌‌تواند به بهبود وضعیت نوردکاران منجر شود. در حال حاضر تمرکز چینی‌‌‌ها بر کاهش تولید فولاد زمینه بهبود بازار صادراتی محصولات فولادی ایران را فراهم کرده است. در این شرایط تسهیل سریع روند صادرات می‌‌‌تواند فرصت رشد صادرات و رفع چالش رکود نوردکاران کشور را فراهم کند؛ هر چند این فرصت صادراتی محدود است و استفاده از آن، به همکاری سیاستگذاران و سرعت‌‌‌بخشی در تصمیم‌گیری نیاز دارد.